Wederom een topic als geheugensteuntje.
Na een aantal keer gespeeld hebben met wat versies van supermarkt spul om een "rum" te maken heb ik gisteren besloten toch eens met melasse te gaan spelen. De supermarkt versies waren leuk maar ontbreken toch de body om voor een rum aangezien te kunnen worden, alhoewel een vergisting bestaande uit bijna uitsluitend appelstroop toch een goed drinkbare variant heeft opgeleverd.
Gisteren begonnen met wat leeswerk over rum, altijd een goed begin als je een soortgelijke drank wilt maken.
Het internet bleek toch deels gevuld te staan met allerlei romantische verhalen van slavenarbeid, het gebruik van melasse in bier vanwege een soort Reinheitsgebot van de Engelsen rond 1650 waarbij thuis brouwerijen het wel nog mochten doen ("normale" ingrediënten importeren vanuit Engeland was peperduur), de molasses act of 1733 waarbij de Engelsen stevige belasting hefden op suikerriet derivaten richting de US die niet van Engelse kolonies af kwamen, tot het illegaal stoken tijdens de drooglegging en de financiering van Diageo in 2008 door de Amerikaanse overheid van enkele miljarden over een periode van tig jaren. En laten we de piraten niet vergeten 😉 .
De andere helft qua rum destilleren lijkt incompleet te zijn, vol te staan met aparte dingen vanuit hobbystokers waarbij dunder bijna mythische proporties krijgt. Het grappige bij de dunder is dat deze term gebruikt wordt voor de zogenoemde spent ale (achterblijfsel eerste stookronde) en een afvalput achter de destilleerderij waarbij de vreemdste ingrediënten gebruikt worden voor een diverse oersoep van smerigheid te verkrijgen, denk hierbij aan dode geiten en menselijke uitwerpselen. Een aantal recepten komen vaker naar voren zoals Buccaneer Bob's en SaltBush Bill's waarbij Bob meer geneigd is met de funky dunder aan de slag te gaan en de melasse te mengen met suiker, Bill gaat voor puur melasse met wat kleine toevoegingen.
Commerciële indelingen worden op allerlei manieren gemaakt, kleur, complexiteit, grondstoffen, naam van de voormalige overheerser van de koloniën, de duur van de vergisting (light naar heavy body), type destilleerketel (Pot Still , Coffey Still of de minder bekende Three Chamber Still) en ga zo maar door.
Even terugdenkend aan de tijd van de slaven, piraterij en de overige aspecten die de Rum een romantisch beeld geven moeten we niet vergeten dat de melasse toentertijd toch anders is dan de huidige, met name zijn de raffinage technieken verbeterd waardoor de huidige melasse (die overigens in een aantal gradaties te verdelen is qua suikergehalte) minder suiker bevat dan vroeger.
Dat heeft even meegespeeld in een overweging of wel of niet suiker zou toevoegen, mocht ik suiker gaan toevoegen zou het trouwens kristalsuiker worden aangezien veel soorten melasse krijgen toegevoegd om het bruin te kleuren en dat zit er al genoeg in. Voorgaande pogingen met de supermarkt producten hebben me geleerd dat suiker een scherpe piek geeft met m'n alambiek, de allereerste poging staat nog bij Knooier en heb ik een tijd geleden nog geproefd, de scherpe piek blijft erin zitten alhoewel deze zachter geworden is. Daarom wil ik proberen om puur melasse te gaan vergisten, met de 10 liter jerrycan van Jan kan ik dan 2 batches draaien.
Commerciële rum destilleerderijen hebben vroeger dunder gebruikt en tegenwoordig worden derivaten ervan gebruikt om de rum smaak te krijgen. Dat houdt in dat ik met een pure melasse vergisting minder esters ga krijgen dan het werken met de spent ale of een poel des doods wat dunder genoemd wordt.
Gistsoort kwam dus aan bod, op een aantal Engelstalige fora kwam ik verhalen tegen van micro distilleerderijen die bezig waren met rum maken, veelal werden gisten gebruikt die veel esters geven. Een gedeelte gebruikte quasi cider gisten hiervoor, toen ik op het idee van Kveik kwam bleek dit dus al uitgevoerd te worden met veelal lovende woorden. Kveik heb ik tweemaal eerder gebruikt voor Whiskies, ondanks het feit dat deze lang nodig hadden met rijpen kwamen hier wel hele mooie smaken in, Kveik komt er dus in, voor de 2e poging.
Vanwege het feit dat melasse ook een gedeelte complexe(re) suikers bevat wordt vaker inverteren, amylase of mout toevoegen gebruikt. Een andere optie is diastatische gist, bestaat dat? Gelukkig wel. In de bierbrouwerij zijn dit vaak ongewenste soorten gist omdat de vergisting verder gaat dan de bedoeling is, het bier minder zoet wordt en het alcoholpercentage hoger. Deze gisten (Saccharomyces cerevisiae diastaticus) zijn in de 50'er of 70'er jaren al ontdekt en benoemd en worden niet veel gebruikt behalve bij bepaalde bierstijlen zoals Saison. Een Saison gist geeft ,met granen in ieder geval, veel estervorming en peperige tonen, das leuk. Zoeken op het gebruik van een Saison gist bij de productie van rum leverde me in ieder geval geen noemenswaardige hits op, dan wordt de interesse gewekt om dit te proberen als eerste poging. Deze diastatische gisten zijn in staat door een bepaald gen (STA1) om glucoamylase af te scheiden, het amylase gedeelte van de naam zou de lezer bekend moeten voorkomen. Dat spul zet in o.a. mout complexere suikers om in enkelvoudige. Wie weet hebben we een primeur te pakken maar eerst eens afwachten wat het eindresultaat oplevert.
De bedoeling is 5 liter melasse op te lossen tot 20 a 22 liter suikerige oplossing, gekookte havermout toe te voegen als gistvoeding en de p.H. te corrigeren naar 5,5. Over de p.H. van rum vooraf de vergisting, het gebruik van spent ale om de p.H. te verlagen heeft genoeg tegenstrijdig leesvoer opgeleverd. De consensus bij mensen die er iets serieuzer mee bezig zijn is dat een ietwat hogere p.H. (=< 6) meer smaak oplevert, p.H.van 5,5 dus.
Het destilleren stuk zal proefondervindelijk gaan, de bedoeling is een heavy body rum te maken waarbij zware smaken aanwezig zijn. Op de alambiek wordt deze 2 of 3 keer gestookt naargelang de smaak na de 2e overhaal.
Leuk! Een nieuw avontuur 😎
Als je de burned/spent ale gaat gebruiken, ga je dit meegisten als ik lees? Weet dat dat vrij gebruikelijk is onder hobbyisten. Ik zelf heb de burned ale enkel nog gebruikt bij het stoken. Dus uitgegist product bij een deel burned ale in de ketel en dan afstoken. Meegisten lijkt me ook nog interessant.
Betreft de raffinage vd melasse tegenwoordig is idd een goed punt. Heb ruwe rietsuiker om wat op te krikken (1kg op een gistvat max, en dan ook geen 5L melasse), maar heb nu ook oersuiker staan. Dit is anders dan rietsuiker in de zin dat ruwe rietsuiker geraffineerd is, waar oersuiker eigenlijk opgedroogd sap vd suikerrietstengels is. Hierdoor bevat het ook meer vezels en mineralen etc waardoor het misschien nog het best geschikt lijkt.
Ik voeg tegenwoordig een liter of 3 van de burned ale uit de vorige stook toe aan het gistingsvat (totaal in het vat ongeveer 25 ltr) en ik heb idd ervaren dat dit meer body geeft.
Bovenstaande klinkt weer als een experiment dat ik met belangstelling ga volgen!
De postbode zal vanmiddag gevloekt hebben, twee pakketjes van Jan binnengekregen. De 3 walsen schrootmolen en een vaatje met melasse.
Melasse ruikt anders dan dat ik me had voorgesteld, had misschien een stevige keukenstroop of iets verwacht maar denk dat laurierdrop de lading beter dekt.
Om 8 uur ingezet;
p.H. 5,5
S.G. waarde 1.090 (melasse heeft wat hogere S.G. waarde dan ik gedacht had)
4 zakjes Mangrove Jacks West Coast Saison Gist
Nu afwachten dus.
Leuk! Ben heel benieuwd naar rum met Saisongist 🙂 lekker hoog gepitched, mag ook wel met hoog SG. Saisongist past goed bij deze warme dagen. Net als de Kveik. Zou geen last mogen hebben van dergelijke warme zomerdagen.
De hoofdvergisting zit erop, S.G. waarde is op 4 dagen gezakt van 1.090 naar 1.038, p.H. waarde zit rond de 5,2 nu. De geur blijft nog overheersend richting laurierdrop.
Binnentemperatuur heeft tussendoor de 35°C bereikt dus boven het temperatuursbereik van 26 - 32°, de vraag is of we de komende dagen nog een daling gaan zien, moet wel met een zeer rustig waterslot.
De melasse vergisting heeft 3,5 week de tijd gekregen en de eindwaarde van S.G is 1.035, komt dit door de Saison Gist die de verwachtte eindwaarde gewoon niet aan kan? Dat is iets wat ik niet kan beantwoorden, het probleem is dat de vergisting qua omgeving teveel te lijden heeft gehad, temperaturen tussen de 20 en 35 graden, een aantal keer onweer en natuurlijk melasse die niet gezuiverd is.
De geur heeft het melasse effect blijven houden, de vloeistof was mooi donkerbruin nog en geen sporen van kaaminfectie, terwijl het vat de laatste dagen (tegen beter weten in) een aantal keer open is geweest.
De eerste overhaal loopt nu en de vloeistof komt mooi kraakhelder over. Totale opbrengst uiteindelijk zal ik hier delen.
De tweede vergisting is een kwartiertje geleden ingezet en het waterslot begint al actief te worden. Zelfde opzet als de vorige keer alleen is er 3 zakjes Kveik gist gebruikt, pitch is iets lager door de beschikbare voorraad.
De opbrengst is een 2400 ml van 52% (na verdunnen) geworden, alleen geroken en niet geproefd, geur is een combinatie van melasse (laurierdrop idee) / muffe appels en iets van krenten.
Een split gemaakt van 700 ml blank en de rest op een combinatie van 3 soorten houten (Bourbon Chips / Olorosso Sherry Chips / Heavy French Roast).
Aangezien het andere gistvat nog af en toe een bel laat doorkomen krijgt deze nog even, met name omdat morgen Whisky stoken op het programma staat.
Het heeft even geduurd, beide versies in Juli gebotteld en ze hebben rustig gewacht totdat ik zin had om ze eens te proeven. Vooralsnog zijn alleen de blanke versies geprobeerd, ik verwachtte daarbij het meeste verschil tussen de gistsoorten te proeven.
Beide versies zijn met 54% gebotteld en geproefd.
Saison gist versie als eerste;
Geur: Laurierdrop (blijft m'n beste omschrijving van melasse) wat in het begin doorkomt, niet te sterk maar wel duidelijk te onderscheiden, wat zoet fruitigs als een melige rode appel, klein beetje nog oplosmiddel lucht (esters). Niet verkeerd.
Tranen: relatief weinig tranen maar wel stevige druppels.
Smaak: begint wederom met de laurierdrop, alcohol komt duidelijk naar voren en ook weer terug omhoog vanuit de keel (te verwachten met 54%), kruidige smaken zoals piment zijn aanwezig. De oorspronkelijke melasse is zeker op te merken en hij doet wat zwaar aan qua kruidigheid.
Kveik gist versie als tweede;
Geur: Anders kruidig ziltig, de laurierdrop is bijna niet meer te herkennen, marsepein zit er een beetje in, gedroogd fruit zoals rozijnen en wil kersen zeggen, als laatste een geur die ik wel herken maar niet kan plaatsen. Voornamelijk zoet met wat zoutigs eraan, denk ergens aan fudge met een smaakje.
Tranen: meer tranen dan de Saison versie, ook kleiner qua grootte.
Smaak: Er gebeurd veel in het begin, stevig komt de alcohol door, zoets zoals rumrozijnen, beetje floraal idee. Er zit hier meer het alcoholeffect in en ook het oplosmiddel (esters) idee. Ik vermoed dat deze beter tot z'n recht komt bij een lager alcoholpercentage, nu is het wat te heftig en gebeurd er in het begin teveel waardoor ik de smaken daar niet te pakken krijg.
Allereerst kan ik duidelijk stellen dat de verschillende gistsoorten echt een verschil in het eindproduct gemaakt hebben. Een persoonlijke favoriet is denkelijk de Saison versie, maar dat komt meer door het feit dat ik meer smaken herken uit ervaring met Whiskies, ook vind ik het peper-ige wat deze heeft wel lekker.
Dat de Kveik een wat funkier product zou opleveren, waarbij ook de melasse geur en smaak meer onderdrukt wordt, wat me ook al opviel tijdens de vergisting, was te verwachten. Ik kan me ook goed voorstellen dat mensen in de hobbywereld het een fijne gist vinden, het geeft een meer fruitig en floraal karakter mee.
Achteraf gezien heeft de Saison qua doorvergisten minder gedaan dan ik verwacht had van te worden, vermoedelijk ligt het aan temperatuursschommelingen tijdens de vergisting of de restsuikers waren groter dan dat ik oorspronkelijk verwacht had en bleken ook voor de Saison gist niet vergistbaar.
Er staat nu nog een Whisky te vergisten met Saison gist die waarschijnlijk zondag gedestilleerd wordt, dat ligt even aan de timing en hoelang het bezoek aan een lokale destilleerderij gaat duren. Daarna komt eerst nog een Ierse Pot Still Whisky op de planning, maar ik wil wel verder gaan met hobby'en met de rum, verwerkingsmethode blijft hetzelfde als deze maar alleen de gistsoorten worden aangepast.
Nadat ik net de laatste versie rum verdund heb, kwam ik erachter dat ik vergeten was om deze hier op te schrijven. Versie 3 van volledige melasse rum ingezet op 27 Oktober.
- 5 liter Melasse van Jan
- Lalbrew London, Engelse stijl ale gist
- Gistvoeding
- 50 a 80 gram dennennaalden Douglas, uit de tuin van een collega
25 november is de laatste overhaal gedaan, even op WhatsApp gezocht of ik nog iets vermeld had, blijkbaar de geur van melasse stevig aanwezig, harsachtig en iets fruitigs zoals ananas, iets wat de naalden zelf ook hebben.
Opbrengst 2500 ml van 42% waarbij ik wel moet zeggen dat bij het destilleren ik een ruime veiligheidsmarge heb aangehouden qua smaak, de dennennaalden gaven wat geur en smaak waarbij ik moeite kreeg om wat later een eindpunt te bepalen, meen bij 60% alcoholgehalte (refractometer) gestopt.
Na het toevoegen van het water wacht ik liever even met proeven en ruiken, dus gok over een weekje of twee eens te proberen.
Vooralsnog lijkt de Kveik gist de enige die de melasse geur echt wegduwt tijdens de vergisting. De volgende vergisting zal wat minder zuiver worden aangezien er wat funky spul voet heeft gekregen aan de melasse. Even kijken wat daarmee gaat gebeuren nog.
Na een gesprek op Whatsapp over melasse werd het tijd om na een tijdje weer eens de 3 soorten rum te proeven, alle drie gemaakt met onbehandelde melasse, deze 3 versies hebben we in de aanbieding voor vanavond:
- Kveik vergisting, melasse en gistvoeding.
- Saison vergisting, melasse en gistvoeding.
- English Ale vergisting, melasse, dennennaalden en gistvoeding.
De Kveik vergisting:
Gebotteld in Juli 2021, voorheen was deze de melasse geur en smaak zo goed als kwijt met wat fruitige tonen, is 54% dus een beetje aanlengen met spa blauw.
Geur: begint met het fruitige, beetje donkere kersen idee, melasse is na het verdunnen in ieder geval aanwezig in het middenstuk, gaat over in toch iets oplosmiddelachtigs nog en eindigt met iets qua laurier en citrus.
Smaak: kort smaakje maar bij de eerste keer nippen, geeft wel een afdronk die me van binnen verwarmd. Ondanks het percentage, wat na verdunnen nog boven de 40% zal zijn, is deze heel zacht en ingetogen, de smaken vinden blijkt niet erg makkelijk. Melasse bevindt zich heel flauwtjes in de smaak, het oplosmiddelachtige komt meer naar voren wanneer ik lucht naar binnen trek met de drank in m’n mond, niet overheersend of onaangenaam. De overige smaken blijven moeilijk, er zit iets zoets in met een donker randje, voor de rest pik ik te weinig op omdat het zo ingetogen blijft. Na een borrelglas komen er wat donkere zoete smaken naar voren met een lichtelijk laagje wat m’n tong bedekt.
In tegenstelling tot m’n Whisky’s is deze eigenlijk best zacht geworden, vooral als je bedenkt dat ik de melasse onbehandeld, en zonder toevoeging van rietsuiker of iets (om t lichter te maken) heb gemaakt. Dit is er zeker eentje die ik af en toe zal opentrekken om van te genieten.
Saison vergisting:
Wederom gebotteld in Juli 2021 en 54%, ook wat water toevoegen en dan proeven. Ik meen me meer de melasse en wat peperachtige tonen te herinneren van de vorige keer.
Geur: duidelijk rauwer dan de eerste, begint met melasse, iets van munt wat zich verbergt in peper of teer, komt nog met iets bloemigs en eindigt met iets kruidigs als laurier (maar dan net wat anders) voordat de geur stopt, de eerste versie golfde wat meer dan deze.
Smaak: wederom ingetogen maar anders, smaken komen duidelijker naar voren naar bij de eerste en is ook pittiger. Melasse lijkt het niet te zijn meer in de smaak maar iets waar ik de vinger niet op krijg gelegd, er zit een peperig element in maar ingehouden, iets bloemigs waarbij ik neig naar verdunde eucalyptus, beetje nog iets wat lijkt op te veel verdunde citroen, aan het einde zwelt het een beetje op en krijg ik een idee van peper bovenaan de keel en de smaakpapillen trekken samen (adstringerend noemen we dat met een duur woord). Deze is zeker pittiger dan de vorige maar blijft relatief ingehouden, duidelijk meer witte peper noten erin en de melasse is bijna geheel weggetrokken, met name ten opzichte van het begin, na een borrelglas leeg te hebben gemaakt wordt de melasse wel beter merkbaar maar zachter.
Dit is een zachtere rum geworden dan gedacht, maar door t pittige randje meer geschikt na een wandeling door stortregen dan een zomerse middag.
English Ale vergisting met dennennaalden:
Deze heeft als inspiratie wat er aan “bier” gebrouwen werd in de Verenigde Staten nadat de Engelsen een hogere belasting gingen heffen op mout, een recept met uitleg had ik toentertijd gevonden en bedacht er een rum van te maken. De dennennaalden komen vanuit de tuin van een collega die een Douglas spar had staan en die gerooid werd. De collega heeft het ook geproefd, en ondanks dat hij geen sterke drank drinker is vond hij hem zacht en heeft een klein flesje met z’n schoonvader soldaat gemaakt. Ik heb nog niet eerder smaaknotities opgeschreven van deze, gebotteld in December 2021 en 42%, dus puur drinken.
Geur: dat is beduidend anders, sterker met name nog. Zit iets zilts in, iets van bladgroen, iets wat me doet denken aan jeneverbessen zelfs, wat scherpe harslucht misschien. Klein zoetje zit in het begin, het oplosmiddelachtige is anders, wat minder scherp met iets anders wat er doorheen gaat als sherryazijn.
Smaak: whoa, dat is niet bepaald ingetogen nog en er gebeurt een hoop. Bijna bombastische smaakexplosie van allerlei bosachtige smaken, wat zoets fruitigs waar ik bijna denk aan een mix van citroen en ananas. Afdronk doet een beetje pijn aan de tong, de melasse verdwijnt ergens in de overige smaken die iets te sterk aanwezig zijn. Ik weet niet of de smaken in het begin harsachtig zijn of dat er nog een hoop smaken zich moeten zetten, is een mix van bladgroen en bijna zuur iets.
Over deze zeg ik, over 4 maanden nog eens proeven want deze is niet in balans nog.
Eerder op de avond langsgeweest bij een forumlid, heb een flinke hoeveelheid melasse nu, wat hibiscus takken, pruimen, red star dady gist en ik gok 40 a 50 kg aan granen en mout. Dat was een aparte geweest om uit te moeten leggen als ze me aangehouden hadden 😆.
Er komt dus nieuwe rum op de planning, in m'n inbox staat die onder de vermelding "Boeren / Slaven" Rum - Quick and Dirty.
De ingrediënten voor een liter of 30 vergistbaar goedje;
- 5 liter melasse
- 5 a 10 gram Calciumoxide
- 450 gram of 1 tak gehakselde Acacia / Hibiscus / Wilg
- 21 gram diammoniumfosfaat
- 18 pruimen
- 140 gram natte bakkersgist
- water
WERKWIJZE:
- Doe de melasse met 4 liter water en de Calcium Oxide in een grote pan.
- Breng aan de kook en laat enkele minuten koken.
- Zeef het door een doek/panty in het gistvat.
- Haksel de tak van de acacia, hibiscus of de wilg met schors en al klein.
- Kook dit even in water.
- Doe het compleet (incl kookwater) in het gistvat.
- SG meten en aanvullen met water tot gewenst resultaat (+ 1090).
- Laat afkoelen tot ongeveer 28 graden.
- Voeg de pruimen en het diammoniumfosfaat erbij.
- Voeg de bakkersgist erbij.
- Ongeveer 3 weken vergisten.
- Doe de aansteker-/lucifertest.
Nu gaan we niet geheel quick and dirty doen, de melasse zal gewassen worden voor de eerste keer, eenn nieuwe 20 liter pan gaat daarbij helpen, eerste keer in gebruik en meteen gitzwart goed erin... Het wordt dus melasse verdunnen met water tot een siroop dikte ontstaat, toevoeging van een half tot heel eiwit (even afhankelijk van hoe glibberig het wordt), wat citroenzuur en dit al roerende aan de kook brengen, tussendoor het gestolde eiwit afschuimen totdat er niks meer komt. Na het koken zal het in de pan blijven zitten tot de dag erna en wordt de drap gescheiden van de rest.
Vanaf punt 4 wordt het recept gevolgd met misschien de uitzondering van het type gist, dat is nog even een puntje waar ik overna ga denken.
Morgenavond zal het wassen van de melasse gaan plaatsvinden, ik zal proberen wat foto's te maken, mits de gsm meewerkt (de Samsung camera weigert recentlijk af en toe scherp te stellen, nieuwe ligt hier maar nog geen zin gehad alles over te zetten).
Aangezien de nieuwe gsm alle apps aan het downloaden is, heb ik wat tijd om een update te geven, wel zonder foto's 😉 .
De opmerkingen van een aantal man hier meegenomen, een 5 liter melasse met 9 a 10 liter water in het de ketel gedaan, eiwit van 1 ei toegevoegd en wat citroenzuur, met een garde al roerende aan de kook gebracht en het een tijdje laten koken. Ik weet niet of het komt door het constant in beweging zijn van de vloeistof of het zuur wat is toegevoegd maar ben eigenlijk geen gestold eiwit tegengekomen. Alleen een steviger schuim dan wat een porter heeft, wel is de geur van de melasse wat veranderd lijkt het, ik zal morgenvroeg ruiken wanneer het wat afgekoeld is om een betere omschrijving te geven.
Uit een vat melasse is de tussendoor opbrengst een 4,5 a 4,7 liter van 68%, op een gegeven moment gestopt toen t ondoorzichtig begon te worden. Binnenkort zal de derde overhaal plaatsvinden, verdunnen met kraanwater voordat we het de ketel in doen
Met bakkersgist ben ik niet geheel ontevreden over de opbrengst. Ruikt fruitig als pruim en perzik, wat gebrande suikers nog. Proeven doe ik wel nadat de scheidingen zijn gemaakt.