Meldingen
Alles wissen

algemene afkortingen


Berichten: 131
Topic starter
(@Anoniem 112983)
Deelgenomen: 8 maanden geleden

Woordenlijst

De wereld van whisky wordt gedomineerd door een heleboel technische termen die wel eens voor verwarring kunnen zorgen. Heel wat termen, uiteraard voornamelijk in het Engels, schrikken heel wat liefhebbers af. Hieronder hebben we een heleboel typische woorden opgelijst om u te helpen uw weg te vinden in de doolhof van de dram. Engelse termen worden in italic weergegeven. 

 

 

A 

ABV
de afkorting van Alcohol by Volume – de term die gebruikt wordt om het alcoholpercentage van een spirit uit te drukken.

Angel’s share
Zie Engelendeel

B

Barley
Gerst, de belangrijkste grondstof voor (Single Malt) whisky.

Beslaan
Dit is de tweede stap in het proces van de whiskyproductie. Het mout wordt vermengd met warm water en vormt zo de grist. Die brij wordt in de Mash Tun geroerd gedurende enkele uren om suikervorming te realiseren. Het resultaat is wort. De wort kan dan naar het gistingsproces, waar door toevoeging van gist op een dag of twee, de wort wordt omgezet in wash, de alcoholhoudende vloeistof die dan gedistilleerd wordt.

Blended whisky
Een whisky die is samengesteld uit een mengeling (blend) van andere single malt of grain whisky’s om een aparte smaak en karakter te verkrijgen. Dit kan van verschillende distilleerderijen en verschillende leeftijden zijn. Ten gevolge van de nieuwe Scotch Whisky Act (november 2009) mag deze vermelding niet meer gebruikt worden.

Bottelen
Op flessen trekken, m.a.w. overhevelen van het vat naar flessen.

C

Cask Finish
Het gebruik van een andere vatsoort voor een extra finish, bijvoorbeeld port- of maderavaten, na de reguliere rijping op - meestal - bourbonvaten. Het geeft een extra smaakdimensie aan de whisky.

Cask strength
Letterlijk: vatsterkte. Sommige whisky's worden niet verdund (zie cutting) alvorens gebotteld te worden. Afhankelijk van de leeftijd kan dit 50 tot zelfs 65% ABV worden. Hoe jonger de whisky, hoe hoger het ABV.

Clearic
Andere term voor new make. Het heldere, doorzichtige distillaat dat bruikbare alcohol bevat en in het vat wordt overgeheveld om te rijpen tot whisky. In Amerika noemt met dit white dog.

Connoisseur
Expert, kenner, fijnproever, connaisseur.

Chill filtration
Zie koude filtratie.

Cutting
Het proces waarbij men natuurlijk - gedemineralizeerd - water toevoegt aan de whisky alvorens deze te bottelen. Zo verlaagt men het alcoholgehalte, vaak tot tussen 40% (het minimum) en 45% ABV. Op die manier kan men de smaak afstemmen op een groter publiek of meer output genereren.

D

Distillatie
Het proces waarbij de wash door verhitting van de still wordt omgezet tot een alcoholische spirit. De dampen stijgen op in de nek van de still waar ze terug een vloeibare vorm aannemen.

Dram
Volkse term waarmee een glas whisky wordt bedoeld.

E

Engelendeel
Tijdens het rijpingsproces verdampt ongeveer 2% van de whisky door de poreuze fusten. Dit wordt het Angel’s share of Engelendeel genoemd. Een veel gehoorde drammer joke is dat de huidige wanorde op de wereld te wijten is aan het feit dat de engelen in de hemel constant dronken zijn.

F 

Feints
Technische term waarmee het laatste deel van de gedistilleerde low wines wordt bedoeld. Het eerste deel wordt foreshots genoemd, het middelste deel heart.

Fermentation
Zie Gisting. 

First Fill
Wanneer een vat voor de eerste keer gevuld wordt met spirit, nadat het eerst gebruikt werd voor de rijping van sherry of bourbon, wordt een first fill vat genoemd.

Foreshots
Technische term waarmee het eerste deel van de gedistilleerde low wines wordt bedoeld. Het middelste deel wordt heart genoemd, het laatste deel feints.

Fust
Synoniem voor eikenhouten (rijpings)vat.

G

Gisting
Ook wel fermentatie genoemd. Het proces waarbij suikers in alcohol worden omgezet. Bij whisky is dat de wort die door toevoeging van gist een alcoholhoudende vloeistof, genaamd wash, wordt.

Gistkuip
Zie 
washback.

Grain whisky
Een whisky met graan als hoofdbestanddeel (in plaats van gerst), voornamelijk in de States geproduceerd.

Grist
Dit is de naam die gegeven wordt aan de brij die ontstaat wanneer water aan de mout wordt toegevoegd om wort te bekomen, die dan verwerkt kan worden tot wash, wat dan op zijn beurt gedistilleerd wordt.

H

Heart
Technische term waarmee het middelste deel van de gedistilleerde low wines wordt bedoeld. Het eerste deel wordt foreshots genoemd, het laatste deel feints. Enkel de heart wordt gebruikt voor het finale product. De foreshots en feints worden bij de volgende batch van low wines gevoegd voor verdere distillering.

I J K

Kiln
Droogoven waarin de gekiemde gerst na het mouten wordt gedroogd. Dikwijls wordt turf gebruikt om de oven te stoken, waadoor de whisky zijn turfachtige geur en smaak krijgt.

Kilning
Het drogen van de gemoute gerst in de kiln, of droogoven.

Koude filtratie
Het proces waarbij enkele natuurlijke elementen – die de whisky troebel kunnen maken wanneer er water of ijs wordt aan toegevoegd – verwijderd worden alvorens op fles te trekken.

L

Low Wine
Tijdens het distilleerproces wordt de wash verdampt in de washstill, het eerste distilleervat. De damp stijgt op in de nek van de still en condenseert opnieuw. Deze vloeistof wordt de low wine genoemd. De low wine gaat dan in het tweede distilleervat, de zogenaamde spirit still.

M

Malt
Zie Mout.

Mashing
Zie Worten.

Mash tun
Een grote tank van roestvrij staal waarin het worten gebeurt. Ze wordt gevuld met de grist en warm water, waardoor een suikerachtige vloeistof ontstaat die dan naar de washback gaat om te gisten.

Master Blender
De persoon die voor een distilleerderij werkt en op wetenschappelijke manier whisky’s selecteert en mengt om een blended whisky te bekomen van superieure kwaliteit.

Maturation
Zie rijping.

Mothballed distillery
Zie zwijgende distilleerderij.

Mout
Het restultaat van de gerst nadat die het moutproces heeft doorgemaakt (zie Mouten). 

Mouten
De eerste stap in het productieproces, waarbij het zetmeel van gerst omgezet wordt in suiker, dat op zijn beurt via gisting kan omgezet worden in alcohol. Het mouten is het in warm water doorweken van gerst, zodat een kunstmatige kieming ontstaat en dan die gekiemde gerst terug te drogen in de zogenaamde kiln of droogoven. Na het malen hiervan bekomen we de mout of malt (zie ook Single Malt).

N

New Make
Zie 
clearic.

O

On the rocks
Populaire – doch controversiële – manier van whisky drinken, namelijk door toevoeging van één of meerdere ijsblokjes (rocks).

P

Peat
Zie turf.

Phenols
Chemicaliën die vrijkomen via de rook van de turfverbranding tijdens het mouten. De hoeveelheid wordt uitgedrukt in PPM. Hoe hoger de PPM, hoe rokeriger de whisky smaakt.

Poteen
Keltische term, die de benaming is van de vroeger, illegaal gestookte, whisky. Wordt soms ook poitin genoemd.

Pot Still
Still die gebruikt wordt om Single Malts te produceren. Ze zijn gemaakt uit koper met een ronde potvorm aan de basis, waarin de wash wordt verhit.

PPM
Afkorting van Parts Per Million – de wetenschappelijke maat om de hoeveelheid phenols in een whisky te meten, die door het branden van turf werden opgenomen.

Proof
Oudere term, die nu vervangen werd door ABV. Amerikanen zetten op hun labels soms nog proof, waarmee ze het alcoholpercentage aangeven, weliswaar in dubbele notering. Proof 101 betekent dan een ABV van 50,5%.

Q R

Rijping
Dit is het proces dat minimaal drie jaar moet duren, waarbij de spirit of het distillaat onder invloed van de omgevingstemperatuur en vochtigheid, alsook het samenspel van de vanillins van het eikenhouten vat, zijn definitieve karakter ontwikkeld en een whisky wordt.

S

Scotch
Beschermde benaming voor een Schotse whisky, te vergelijken met de term champagne. Andere landen kunnen hun whisky dus niet Scotch noemen (wat ze overigens nooit zouden willen, maar dit terzijde). Niet te verwarren met het woord dram, wat een algemene, volkse benaming is voor een glas whisky, ongeacht het land van oorsprong.

Single Malt
Een whisky die voor 100% uit mout bestaat (dus geen graan of andere grondstof) en van één distilleerderij afkomstig is. Deze zijn over het algemeen het duurst en worden beschouwd als de beste whisky’s (tegenover de blends).

Slainte
Ook Slainte Mhath. Is de gebruikelijke manier van toasten (‘proost’ of ‘gezondheid’) in Ierland en Schotland. Komt uit het oude Ierse Gaelic dialect en betekent letterlijk ‘goede gezondheid’. Spreek uit als ‘slanz’ of ‘slanz vaa’.

Snifter
Een tulpvormig glas – te vergelijken met een sherryglas – dat ideaal gevormd is om whisky te proeven. Het heeft een brede basis met een versmalling naar de rand toe om de aroma’s beter te kanaliseren.

Spirit
Hiermee wordt het distillaat genoemd dat op vaten worden gerijpt. Het distillaat krijgt pas de benaming whisky nadat het minimaal drie jaar gerijpt heeft.

Spirit safe
Een koperen kast met glas, waardoor de spirit loopt tijdens de distillatie. De spirit safe wordt door de stillman gebruikt om de 
low wines te scheiden van de foreshots en feints.

Spirit Still
De tweede still (distileervat) waarin de low wines van de wash verder worden gedistilleerd tot een spirit met een alcoholgehalte tussen de 64% en 69%. Het bekomen distillaat wordt in drie delen opgedeeld : de foreshots, de heart en de feints.  Enkel de heart van dit distillaat wordt gebruikt voor rijping, de andere worden terug aan de low wines toegevoegd voor verdere distillatie.

Still
Distilleervat of distillatiekolf.

Stillman
De persoon die op vakkundige wijze de heart van de foreshots en feints scheidt nadat deze uit de low wines zijn gedistilleerd en overhevelt naar de eiken vaten voor rijping.

Straight
De whisky ‘rechtstreeks’, met andere woorden zonder toevoeging van water, ijs of een andere drank (bv. cola). Soms ook straight up of neat genoemd.

T 

Tumbler
Een breed glas met dikke bodem zonder vernauwing naar de rand toe. Minder geschikt voor het proeven, maar zeer geschikt om whisky te drinken (al of niet met toevoeging van water of ijs).

Turf
Een aardlaag die onder de toplaag te vinden is en bestaat uit een over de eeuwen heen samengedrukt mengel van grassen, planten, boomwortels en mossen. Het is een zeer compacte materie die als brandstof gebruikt wordt als ze gedroogd is. Turf brandt met een consistente, hoge temperatuur en brengt een dikke, prikkende, blauwe rook voort. In de whiskyindustrie wordt turf gebruikt om gerst te drogen tijdens het mouten, waarbij de scherpe rook wordt geabsorbeerd door de graankorrels en de smaak op die manier aan de whisky wordt toegevoegd.

U

V 

Vanillins
Natuurlijke oliën die het fust afgeeft aan de spirit en zodoende bijdraagt aan de specifieke smaak en kleur van de whisky. 

Vat
Eiken ton, ook wel fust genoemd, waarin de spirit rijpt om whisky te worden.

Vatted malt
Ook wel Vatted whisky genoemd. Het betreft hier een blend, maar wel één die enkel uit twee of meerdere Single Malts moet bestaan. In tegenstelling tot blended whisky bevat vatted whisky dus geen graanwhisky’s. De Single Malts kunnen van één of meerdere distilleerderijen afkomstig zijn en ook verschillende leeftijden hebben. Ten gevolge van de nieuwe Scotch Whisky Act (november 2009) mag deze vermelding niet meer gebruikt worden.  

W

Warehouse
Letterlijk: warenhuis. De opslagplaats waar de vaten whisky worden bewaard tijdens de rijping. De temperatuur en vochtigheid wordt hier scherp bewaakt.

Wash
Wanneer wort en gist samengevoegd worden, worden de suikers uit de wort omgezet in alcohol. De vloeistof krijgt dan de naam wash en wordt afgekoeld in de washback. Daarna wordt de wash overgeheveld in de washstill om te distilleren.

Washback
Een groot vat, traditioneel uit hout maar tegenwoordig steeds meer uit roestvrij staal gemaakt, waarin het gistingsproces plaatsvindt.

Wash Still
Het distilleervat waarin de wash wordt verwerkt. Dit is het eerste vat. Het bekomen distillaat wordt de low wine genoemd. Deze wordt dan overgeheveld naar het tweede vat, de zogenaamde Spirit Still.

Whisky / Whiskey
Technisch gezien kan elk distillaat van gerst (mout) of graan, dat minimaal drie jaar gerijpt heeft in een vat, de term whisky dragen.

White Dog
Amerikaanse benaming voor new make spirit.

XYZ

Zwijgende distilleerderij
Term om een distilleerderij aan te duiden die (tijdelijk) geen whisky meer produceer
t (mothballed distillery).

Beantwoorden
Deel:

©2024 Powered by Solydee Advies & IT

Login met je gegevens

Je gegevens vergeten?