Nog even als herinnering voor later, uit "Wines and other fermented liqours from the earliest ages to the present time, James Richmond Sheen - 1864".
Hollands is imported chiefly from Rotterdam, and is obtained in a similar manner to gin, except that we are told buck-wheat is frequently used in its manufacture. It is of much fuller flavour, caused principally by the juniper berries employed in the flavouring being used in their green or unripe state.
Wederom geheugensteuntje, uit "Making Gin & Vodka, A Professional Guide for Amateur Distillers, John Stone -2001"
Let wel dat dit recept voor Gin bedoeld is, de iriswortel (orris root) heb ik alleen bij Gin langs zien komen en (nog) niet bij Jenever, de methode kan ook een wat bittere variant opleveren dan bij het destilleren in een mand in de ketel, dus op eigen risico, deze methode staat wel toe wat meer te experimenteren voordat grotere hoeveelheden nodig zijn.
The flavouring step is the only one in gin-making which involves art rather than science and where there is scope for imagination, so the absence of a commercial recipe may not be such a bad thing after all.
Procedure
The following recipe has been found to give a pleasant flavour:
- Juniper berries 35 grams
- cardamom 1 "
- orris root 1 "
- coriander 1 "
Place the above ingredients in the flask (the coffee pot), add about 350 ml of water and install the cork and condenser. Start the cooling water and bring to the boil. The steam generated will carry over the oils containedin the botanicals. These oils can be seen as little droplets or globules in the
collection bottle.
Collect about 75 ml of condensate in one bottle and a second 75 ml in another. The flavour is slightly better in the first bottle.
Switch off and discard the contents of the flask.
To each bottle containing 75 ml or so of distilate add an equal volume of 96 percent alcohol. This will dissolve the globules of oil and will also act as a preservative.
To use this flavouring essence, add about 10 ml to each litre of 40 percent alcohol
There is unlimited scope for trying to improve on this procedure
and on the recipe given above. Using other botanicals in quite different amounts is one obvious way to get a different flavour.
Een spoor wat een beetje dood liep maar vermeldt het toch even, ik had ergens de hoop dat de gebruikte kruiden in Jenever een soortgelijke historie hadden als bij Whisky, struikheide werd al door de Picten gebruikt in een mede vergisting wat toentertijd geroemd werd, struikheide heeft nog tot 1900 gebruik gehad bij verschillende destilleerderijen om de drank quasi drinkbaar te maken zoals Lagavulin, net als introductie van jeneverbessen in de jenever omdat de technieken nog wat ruw waren.
Als bierbrouwers en destillateurs kruisbestuiving gedaan hebben, vaker omdat een brouwerij naast een destilleerderij lag geeft een oud kruidenmengsel gebruikt in Europa nog een mogelijkheid, gruit of gruut. Iets wat al bekend was bij de vikingen, die meer dan mede deden consumeren tijdens bijeenkomsten, de vikingen deden al een licht- en "zwaar"alcoholhoudende bieren brouwen, de lichte versies voor de kleintjes, de zware voor de grote jongetjes. Het basismengsel bestaat uit 3 kruiden, Duizendblad, Wilde Gagel en wilde rozemarijn, afhankelijk van de streek werd er waarschijnlijk nog gespeeld met overige toevoegingen.
Gruit is ook in Nederland niet geheel onbekend, of in andere landen zoals Duitsland, het was de naam gegeven aan een kruidenmengsel wat gebruikt werd voor het bereiden van bier, de overheid vond dat nogal fijn want daardoor konden ze daar accijns over heffen. Nu word ik meestal niet heel erg vrolijk van accijns, maar notuleren is iets wat ambtenaren wel kunnen, uit verschillende steden zijn uit oude archieven de ingrediënten van een aantal steden achterhaald, ik ben deze lijsten vaker tegengekomen maar onderstaande afbeelding van deze site maakt het wat overzichtelijker.
Jeneverbes lijkt niet heel te zijn ingezet helaas, een drietal aantal van de andere ingredienten komen wel vaker voor in Jenever, hop, anijs en karwijzaad. Kom hiermee nog niet veel verder helaas, wilde gagel lijkt sowieso wat moeilijker te vinden zijn.
Ik denk ook dat ik een tussenoplossing ga doen, ik heb nog een anderhalve liter van rond de 80% staan die uit honing is gemaakt, wanneer de kruiden binnen zijn ga ik met de AirStill wat pogingen doen.
@alchemist: Wat mij opvalt in de recepten is dat ze qua totaal gewicht van de stort best wel uiteen lopen:
#1 2850 gram gerst en rogge, #2 2850 gram gerst en tarwe, maar dan de gin 4250 gram gerst en rogge. #3 1740 gram gerst, tarwe en rogge (gelukkig maar, anders was het met mijn manier van maischen echt niet te doen geweest 😉), #4 ligt met 2690 gram gerst, tarwe en rogge weer dicht bij de eerste 2, maar #5 springt met 4000 gram gerst, tarwe en mais weer dicht naar de gin...
Dit is geen commentaar, het is puur een constatering die me verbaast. Misschien ben jij in oude geschriften een verklaring hiervoor tegen gekomen?
Een andere vraag nog die me al een paar dagen bezig houdt: Zuidam gebruikt diverse kruiden, jij vertelde ook dat je diverse kruiden hebt besteld, wanneer is iets nog een jenever en wanneer wordt het een gin? Geen halszaak, want het belangrijkste is dat het product lekker is en voldoet aan de verwachtingen, maar ik vroeg het me gewoon af 😊.
Gevonden in mijn naslag / manuals tot nu toe : 39 oud Nederlandse jenever recepten , 27 gin , 12 snaps , 4 Belgische . Er is dus vrij veel door de eeuwen heen veranderd en gesleuteld aan deze drank. Franse producten verwijzen naar de snapps / duitse jenevers )
( dat zijn recepturen exclusief de thuis distilleerders experimenten , moonshiners en het mengen en roer kneierij)
Een recept die opvalt . Herkomst land onbekend
Alcohol uit gemoute tarwe en gekookte Amarant.
Per liter omgerekend.
67gram gekneuse jeneverbes.
43 gram citroenzest.
7 gram wijnruit .
4 gram kamille.
Even Wijnruit opgezocht het schijnt vroeger veelal in klooster tuinen te groeien . Het zou een geneeskrachtig kruid te zijn .
Nolet is de jenever destilleerderij met de oudste geschiedenis.
Even ter notitie, boek uit 1844 vermeld voor het Parijs van Nederland het gebruik van jeneverbessen, kruidnagel en kaneel. Die komt op het lijstje om te proberen dus.
Kruiden zijn binnen, ruiken verrassend goed eigenlijk. Dus de eerste poging zonder een al te stevige basis waarom op deze manier gaat worden.
- 3 gram Jeneverbessen
- 0,5 gram Sint Janskruid
- 0,2 gram Berkenblad
- 0,2 gram Brandnetel wortel
- 0,1 gram Paardebloemwortel
1 liter van 35%, uit honing gemaakt omdat dit beschikbaar is en dit wordt dus een jonge jenever. De jeneverbessen kneuzen en samen met de paardebloemwortel een uur laten wellen in een beetje van de alcohol, het aftreksel toevoegen aan de rest en destilleren op de AirStill, voornamelijk vanwege het volume maar ook het mandje wat ik heb daarvoor is nogal handig.
Wordt wel morgenavond, was wat laat thuis en er lopen nog wat dingetjes voor het werk, altijd fijn met mensen werken in verschillende tijdzones.
Na vijf dagen eens proeven, met name omdat ik wil weten hoe te balanceren voor latere testen.
Geur, het bitterder worden lijkt gestopt voorlopig. Blijft redelijk zoete jeneverbes met een bosachtig aroma erachteraan, zit wat zoets achteraan wat me laat denken aan het Sint Janskruid.
Smaak, dit is wel bitterder en alles zit nogal kort op elkaar nu, aan het einde komt een klein zoetje. Na een paar nipjes komt de jeneverbes wel duidelijker naar voren aan het einde. Hij is anders dan de commerciële die ik geproefd heb, de hint van aceton zit er niet in en de smaak is robuuster aanwezig. Geur en smaak beginnen wel uit elkaar te trekken. Hij is bitterder dan de commerciële versies maar heeft wel een eigen karakter. Over een tijdje weer proeven en kijken hoe het verandert.
17 dagen verder en net geproefd, eigenlijk was ik meer aan het plannen voor de volgende poging en Robbert wat lastig aan het vallen. Maar soms is het bijsturen van pogingen beter op basis van de voorgaande versies.
De smaak en geur zijn blijven veranderen, de jeneverbes is me teveel op de achtergrond gedrongen en in de reuk en smaak merk ik het bijna niet meer op, nu toevallig wel nadat ik een espresso gehad heb vreemd genoeg.
De geur heeft meer weg van het Sint Janskruid, het kamille-achtige zoetige wat ik erin opmerk, de smaak is redelijk bitter over de gehele linie maar niet onaangenaam alleen niet iets waar ik een referentiekader voor heb om het te kunnen omschrijven, het is sowieso nog voller dan de jonge jenevers die ik tot nu toe geproefd heb. Het is een vreemd kruidachtige drank geworden die ik niet herken als een jenever, eigenlijk meer omdat de jeneverbes mist, het samengaan van de kruidige elementen doet me dan wel weer denken aan de jonge jenevers die ik geproefd heb.
Dus de eerste poging wordt herhaald maar het aandeel jeneverbes gaat omhoog, de rest blijft hetzelfde. Met het risico te lopen dat ik bijna een gin ga maken ervan ga ik de hoeveelheid toch verdubbelen, dus van 3 naar 6 gram de liter voor de jeneverbes. De verdere hoeveelheden blijven hetzelfde en de manier van verwerken ook. Morgen zal ik de AirStill weer aan het werk zetten.
Even geheugensteuntje.
Laatst een Engelse collega de eerste versie van de jenever laten proeven, hij was blijkbaar wel nog in staat de jeneverbes op te merken en noemde het een interessante drank vanwege de niet typische gin smaken, hij herkende in ieder geval het Sint Janskruid erin.
Iets later in het gesprek ging het over hoe de Jenever vroeger in deze streken gemaakt werd, waarbij in de regel twee versies naar voren komen.
- Jenever gemaakt uit aardappelen(siroop), wordt ook vermeld voor meerdere andere plaatsen in Nederland en Vlaanderen. Voor de aardappelensiroop zie de afbeelding onderaan, wel even met de duidelijke vermelding dat ik met klem adviseer dit niet zelf uit te voeren.... Toegevoegd voor de historische waarde, niet de praktische uitvoering.
- Jenever gemaakt uit granen, waarbij meestal een verhouding van 1:2 wordt gehanteerd van bijvoorbeeld gerstemout met rogge of tarwe meestal gemalen.
Beschrijvingen rond 1850 vermelden dat in Maastricht jenever gemaakt werd met gebruik van jeneverbessen, kaneel en nagelen. De kaneel zorgt voor wat warmere tonen in de drank en toen werd het zoeken na een graansoort die mogelijkerwijs geschikt was om de smaken te complementeren, of eigenlijk een pseudo-graan, boekweit.
Boekweit lijkt vanuit Azië te zijn geïntroduceerd ergens in de 15e of 16e eeuw, gestart vanuit Griekenland heeft het zich langzaamaan verspreid door Europa, waarbij deze werd ingezet voor voedsel voor de lagere klasse, azijn, gebak, bierbrouwen en jenever maken. Boekweit werd in Nederland op verschillende plaatsen geteeld inclusief de gezelligste provincie van het land, in het Zuiden werd het vaak samen geteeld met zomerkoolzaad (in Utrecht en Noord-Brabant blijkbaar samen met haver). Ik had in verschillende bronnen, meestal reglementen of vrachtlijsten al gezien dat er boekweit vanuit Maastricht geëxporteerd werd dus misschien stond het al iets langer vast om te gaan gebruiken.
Het boekweitmeel zal ik waarschijnlijk bestellen bij een molen uit Budel, meer omdat ik hier de keuze heb tussen meel van gepelde of ongepelde boekweit, iets waar ik nog niet helemaal uit ben. De verzendkosten vallen toch weg tegen de prijzen die ik elders gezien heb.
Na wat zoekwerk op het internet betreffende brouwen met boekweit heeft de burger wat minder moed gekregen. Er wordt veelal gemeld dat de wort erg visceus wordt (in sommige verslagen meer dan haver), de geleringstemperatuur net buiten het maischbereik ligt, de verhouding 1:4 dient te zijn tussen stort en brouwwater, explosieve vergistingen, hoog aandeel aan eiwitten en afhankelijk van het type boekweit (lees roostering) in het bier smaken kunnen komen met nogal aparte omschrijven zoals het zweet van geiten 🙄
Nu blijft sowieso het maischschema een dingetje, vanuit dit artikel en de verdere opmerkingen over behanglijm ben ik geneigd om een stap in te bouwen bij 45°C om eventuele beta-glucaan af te breken en daarmee een visceuze massa voor te zijn en wat meer opbrengst te realiseren. Vanwege de geleringstemperatuur van 60 a 85°C is het vooraf "koken" raadzaam, boekweit heeft nog veel andere componenten erin zitten zoals eiwitten dus een eiwitrust kan handig zijn.
Voorlopig even het volgende schema in gedachten.
- Brouwwater aan de kook brengen.
- Toevoegen van het boekweitmeel (2/3e stort, 1:3 verhouding met brouwwater)
- Af laten koelen richting de 45°C, gerstemout toevoegen.
- p.H. corrigeren (blijkbaar heeft boekweit minder impact op de p.H. dan granen of mout)
- 30 minuten op 45°C.
- Verhogen naar 54°C, dan 20 minuten aanhouden, temperatuur zal met deze hoeveelheden ongeveer 1°C per 10 minuten zakken.
- Verhogen naar 67°C, 1 uur aanhouden, jodiumtest uitvoeren en indien nodig nog met 20 minuten verlengen.
Aangezien de vergisting gaat gebeuren met bakkersgist, even in het achterhoofd houden dat ferulinezuur wordt afgegeven bij de 45°C stap en misschien het aandeel kruidnagel omlaag kan bij de derde overhaal met kruiden.
Ik heb nog niet gespeeld met kaneel en kruidnagel in de kruidenmand, aangezien dit smaken zijn waarvoor ik nogal gevoelig ben, lees snel vind overheersen, misschien eerst een oefenrondje met een literfles Wodka doen.
Aangezien het zondag is en ik nog wat tijd over heb, een eerste ronde met wat andere kruiden dan de vorige poging, ditmaal ook met een basis van wodka omdat er wat weinig voorraad blanke alcohol voorhanden is.
Zelfde opzet als de twee vorige pogingen, een liter van rond de 35% alcohol, jeneverbessen kneuzen en een drie kwartier a uur laten wellen in de alcohol.
- 1 liter wodka van 37,5% (Wyborowa Vodka die toen in de aanbieding was, ruikt wel een beetje naar aceton als ik eerlijk ben)
- 6 gram gekneusde jeneverbessen
- 0,5 gram kaneel (gebroken stokje)
- 0,08 gram kruidnagel, dat was het gewicht van eentje
Deze poging is alleen bedoeld om een idee te krijgen hoe de smaken zich gaan verhouden en zou het ook niet als leidraad vooralsnog gebruiken. Jeneverbessen liggen nu te wellen dus even geduld hebben.
Het is alweer een tijdje geleden, beetje druk met het werk geweest en vaak nog vergaderingen in de avonduren gehad, wat klussen bij vrienden en familie in het weekend en de hobby ligt dan al snel weer stil helaas.
Ik kan ieder geval zeggen dat de 6 gram jeneverbessen per liter ervoor zorgde dat deze duidelijk waarneembaar bleef, in combinatie met de kaneel gaf het een warme drank. De kruidnagel gaf een bitter randje wat gelijk bleef gedurende de gehele smaak, daar geef ik vrij weinig om.
De alcohol uit 1/3 gerstemout en 2/3 boekweitmeel staat nog geduldig te wachten, niet geheel m'n favoriete destilleer sessie geweest 😆 . Rond het middaguur wordt het een liter van deze alcohol op 35% destilleren met 6 gram jeneverbessen en 0,5 gram kaneel. Dan kan ik wat collega's laten proeven die recentelijk begonnen zijn met jenever proeven (meen Zuidam gelagerd op vat) en die eens wat zelfgemaakt spul willen proeven om te vergelijken.